SOSYAL FOBİ

Toplum içinde otururken, konuşurken veya herhangi bir eylem ya­parken kızarma, terleme, ellerin titremesi kendini küçük düşürecek yanlış bir şeyler yapma korkusu olarak tarif edilir. Bu yüzden kişi topluluk içine gir­mekten kaçınır. Kişi, devamlı kontrol edildiği, hareketlerinde ve yaptığı işte bir noksanlık arandığı endişesindedir.

 Yanlış bir şey yapmaktan, kalabalık içinde mahcup olmaktan, dola­yısıyla küçük düşürülmekten korkar. Topluluk içinde konuşamaz, sesli oku­maz, yazamaz ve iş yapamaz. Kalabalığa girmekten çekinir. Girmek zo­runda kalınca da sıkılır. Huzursuz olur, bunalır. Hatta paniğe kapılabilir, yüzü kızarır, solunum ve nabız hızlanır.

 Sıklığı

Sosyal fobi, her ferdin hayatı boyunca karşılaşabilme oranı yüzde 10-16 arasında değişen ve nüfusun yüzde 3’ü tarafından yaşanan, sık rastlanan bir problemdir. Sosyal fobilerin yaklaşık yüzde 40’ı on yaşından, yüzde 95’i yirmi yaşından önce ortaya çıkmaktadır. Kadın ve erkeklerde eşit oranda görülür.

Belirtileri

- Aşırı çekingenlik

- Sosyal ortamlarda küçük düşme korkusu

- Kalabalık içerisinde bir performans göstermeyeceğinden korkma

- Sık sık gelen panik ataklar, el titremesi, yüz kızarması, aşırı ter­leme çarpıntı, boğazın kuruması

Bu belirtiler şu durumlarda ortaya çıkar:

- Biriyle tanıştırılınca

- Telefonda konuşurken

- Misafir geldiğinde

- Bir iş yaptığı sırada başkalarınca izlenirken

- Evde veya dışarıda yemek yerken

- Topluluk önünde bir iş yaparken

Sık görülen sosyal fobiler:

- Başkalarının önünde konuşma, yemek yeme veya yazı yazma

- Genel tuvaletleri kullanma

- Görüşmelere ve her türlü toplantıya katılma

Tedavi edilmemiş sosyal fobinin yol açtığı durumlar:

- Okulda başarısızlık

- Mesleki kısıtlılıklar (performans düşüklüğü)

- Sosyal ilişkilerde darlık

- Madde bağımlılığı

- Gereksiz tıbbi inceleme

- Anksiyeteyi yatıştırmak için alkol kullanma

- Depresyon

- Kalabalık yerlere gitmekte korku

- İntihar düşünceleri ve girişimleri

Ne olur?

Sosyal fobisi olan kişiler, çeşitli sosyal durumlarda olumsuz bir şe­kilde değerlendirileceklerine ilişkin bü

 Sosyal fobi teşhis kriterleri( DSM- IV)

A. Yabancı insanlarla karşılaşacağı veya başkalarının gözü önünde olabileceği bir veyahut daha çok sosyal ortamda ya da performans gerekti­ren durumlarda belirgin ve kronik korku duyma. Kişi, utanç duyacağı veya küçük düşeceği davranışlarda bulunkatan korkar (veya anksiyete belirtileri gösterir.)

B. Korkulan sosyal durumla karşılaşma, hemen her zaman anksiyeteye (endişe, kaygı) yol açar, bu anksiyete bazen panik atak şeklini alabilir.

C. Kişi, korkusunun aşırı veya anlamsız olduğunun farkındadır.

D. Korkulan sosyal ortamlardan veya performans gerektiren du­rumlardan kaçınılır veyahut bu durumlara aşırı anksiyete ile katlanılır.

E. Bu sıkıntılar kişinin günlük mesleki veya sosyal aktivitelerini ya da ilişkilerini  etkiler veyahut fobiyle ilgili yoğun sıkıntıları vardır.

F. 18 yaşından küçüklerde süre en az 6 aydır.

yük bir korku duyarlar. Korktukları durumlarla karşılaştıkları za­manlarda da sıklıkla anksiyetenin bedeni belirtilerini yaşarlar. Sosyal fobide korku duyduğu sırada en sık gözlenen belirtiler: Çarpıntı, titreme, terleme, kaslarda gerginlik, midede burulma duygusu, ağızda kuruma, ateş basması veya üşüme duygusu, kafada basınç.

Sosyal fobi niçin olur?

Sosyal fobilerde anormal değerlendirme korkusu, saplantı halinde­dir. Sosyal ilişkilerde olumsuz şartlanmalar söz konusudur. “Ben hiçbir şeyi beceremem, her şeyi berbat ederim” gibi. Ayrıca sosyal davranışlarını aşırı şekilde aşağılayarak sunarlar. Hep olumsuz olayların üzerinde durular.

Çocukların aşırı derecede koruyucu, ancak duygusal yönden doyu­rucu olmayan bir şekilde yetiştirilmesinin sosyal fobide rol oynadığı düşü­nülmektedir. Bu çocuklar sosyal ilişkilerden uzak kalarak büyüdüklerinden, başkalarının onlar hakkında ne düşündükleri veya kendileriyle ilgili ne gibi yorumlar yaptıklarına daha çok dikkat eder hale gelmektedirler.

Tedavisi nasıldır?

Hastanın durumuna göre ilaç tedavisi, davranış tedavisi veya ikisi birden uygulanır. Sosyal fobikler tedavilerden yararlanırlar.

Bir hastamız, “Tedavi edilebilir bir tıbbi rahatsızlık olduğunu bilmi­yordum. Kişiliğimin bir parçası zannediyordum” sözleriyle tedaviyi geciktir­diğini belirtmişti.  Bir başkası ise “Önceleri doktordan yardım istersem in­sanların deli olduğumu düşüneceklerinden korkuyordum. Ne var ki tedavi gerçekten de bir çok şeyi değiştirdi. Tüm arkadaşlarım bunu fark ettiler” demişti.

Sosyal fobi tedavi edilmediğinde ferdin iş, sosyal ve özel hayatını olumsuz etkiler, yaşam kalitesini düşürür.

Bu yüzden sosyal fobi tedavi edilmesi gereken bir hastalıktır. İlaç tedavisi olarak; benzodiazepinler, SSRI  ve MAO inhibitörleri başta olmak üzere antidepresan ilaçlar ve beta adrenerjik reseptör blokerleri kullanılır.

Sizde sosyal fobi var mı?

1- insanların ilgi odağı olmaktan çekinir misiniz?

2- Başkalarının önünde gülünç duruma düşmekten korkuyor musu­nuz?

3- Şu pozisyonlardan herhangi birinden sıklıkla kaçınmaya çalışır mısınız?

- Topluluk önünde konuşmak

- Otorite konumunda kişilerle konuşmak

- İnsanların sizi izlemesi

- Başkalarının önünde yemek yemek, içmek veya yazmak

- Topluluklara girmek

4- Sayılan durumlara maruz kalırsanız; aşırı derecede kızarır, titrer, bunalır, kusma hissine kapılır veya acilen tuvalete gitme arzusu duyar mısı­nız?

Eğer 1,2 veya 3 nolu soruların herhangi bir bölümüne evet cevabı verdiyseniz sosyal fobik olabilirsiniz. Eğer 4 nolu soruya evet cevabı verdiy­seniz sosyal fobiksiniz demektir.